Domotica, niet langer toekomstmuziek !

De rolluiken die 's ochtends vanzelf opengaan om het zonnetje binnen te laten, de verwarming die je via je smartphone kan programmeren zodat het lekker warm is wanneer je thuiskomt, de verlichting bedienen vanop je smartphone... In de jaren90 waren dit snufjes waarvan men droomde, maar de dag van vandaag zijn heel wat "doodgewone" huizen uitgerust met deze zogenaamde domotica. En terecht: een domoticasysteem heeft immers heel wat voordelen te bieden. Veiligheid, comfort, energiebesparing, enzovoort: een domotica installatie is zeker het overwegen waard en betaalbaar geworden!

Wat is domotica?

Kort omschreven is domotica niets meer of niets minder dan een algemeen besturingssysteem dat meerdere elektrische elementen in een woning aan elkaar koppelt en automatiseert. Dit kan de verlichting zijn, de bediening van rolluiken of zonwering, of zelfs je wasmachine of je badkraan. Dankzij het domoticasysteem kunnen al deze zaken via één enkele bediening gehanteerd worden, bijvoorbeeld wanneer je het extra knus wil maken als je televisie gaat kijken. Met je domoticasysteem laat je de rolluiken sluiten, een sfeerlichtje aangaan, en schakel je je surround system in. Verleidelijk niet ? Bovendien bestaan er twee soorten domotica, namelijk een open en een gesloten systeem. Terwijl een open domoticasysteem compatibel is met andere systemen, kan je in een gesloten systeem geen interessante componenten of functies van andere producten integreren. De bediening ten slotte kan via programmeerbare schakelaars, via touchscreen, en zelfs tegenwoordig via je tablet of smartphone.

Haal de juiste domotica in huis

Er zijn ontelbare merken, systemen en mogelijkheden op de markt wat betreft domotica. Het is dan ook niet eenvoudig om het juiste domoticasysteem te kiezen voor jouw woning. Daarom kan je best eerst je behoeftes overlopen: wil ik domotica om energie te besparen, om m'n verlichting te automatiseren, om de zonwering te bedienen,...? Let wel op met het aantal snufjes, want des te ingewikkelder het domoticasysteem, des te hoger de prijs ervan zal liggen. Voorts is ook de gebruiksvriendelijkheid van het systeem erg belangrijk, aangezien domotica een heus computertje is. Ingewikkelde systemen waar kop noch staart aan te krijgen is, zijn dan ook absolute afraders!

Voordelen van domotica

Domotica werd in de eerste plaats ontwikkeld om het leven comfortabeler en eenvoudiger te maken.

Een ander voordeel dat domotica met zich meebrengt is daarenboven veiligheid. Zo kan je domoticasysteem er niet enkel voor zorgen dat de gaskraan automatisch afgesloten wordt bij het detecteren van een lek, maar ook de inbraakveiligheid van je huis kan stevig verbeterd worden. Wanneer je een avondje gaat stappen of voor langere tijd op vakantie gaat, kan je bijvoorbeeld de domotica zo programmeren dat er op welbepaalde tijdstippen diverse elektrische apparaten of lampen aan- en uitgaan. Op die manier lijkt het net alsof er toch iemand thuis is, wat wel eens handig kan zijn om eventuele inbrekers af te schrikken... Naast comfort en veiligheid is domotica trouwens ook interessant met het oog op de toekomst. Zo kan een domoticasysteem het leven heel wat makkelijker maken voor minder mobiele mensen.

Met domotica kan je het milieu sparen

Een ander voordeel van domotica, dat vooral de laatste jaren steeds meer aandacht kreeg, is energiebesparing. Een algemeen systeem waarmee veel elektrische apparaten in je woning bediend worden is immers érg interessant op dit gebied. Zo zijn veel domoticasystemen standaard uitgerust met een "alles uit functie", waarmee je super eenvoudig alle verlichting kan uitschakelen voor je gaat slapen of wanneer je je huis verlaat. Een andere energiebesparende optie is dat het domoticasysteem automatisch alle verlichting uitschakelt van zodra een kamer verlaten wordt, of dat de wasmachine, droogkast of vaatwasmachine pas worden aangezet wanneer het nachttarief van toepassing is (bij woningen met een tweevoudig tarief uiteraard).

Domotica installeren, kan dat in elke woning?

Ja hoor, domotica is zowel bij nieuwbouw als bij bestaande woningen perfect mogelijk. Bij nieuwbouw wordt de bekabeling meteen samen met de elektrische installatie voorzien, maar bij bestaande woningen waarbij de elektrische installatie niet vernieuwd wordt, kan je beter gaan voor draadloze domotica. Deze domoticasystemen communiceren namelijk via radiogolven waardoor bekabeling overbodig wordt. Een klein nadeel van zulke domotica is wel dat, zoals bij vrijwel elk draadloos systeem, de gevoeligheid voor storingen reëel is. Hierdoor zal de werking van een draadloos domoticasysteem net iets trager zijn dan bij de bekabelde versie, maar in het algemeen zal je hier niet echt last van hebben.

Comfortabeler wonen dankzij domotica

Zo zie je maar: domotica is niet voor niets fel begeerd door de hedendaagse bouwheer. In vergelijking met een gewone elektrische installatie zal de prijs voor een volledig domoticasysteem weliswaar wat duurder zijn, hoewel dat vooral afhangt van de extra mogelijkheden die je kiest. Een voordeel is dan weer dat domotica heel flexibel is, zodat men vaak een basis zal voorzien die je later verder kan uitbreiden wanneer je budget dat opnieuw toelaat. Daarenboven heeft domotica heel wat voordelen, zowel op vlak van comfort als op vlak van veiligheid én energiebesparing.

Het systeem kan met andere woorden geprogrammeerd worden om een serie handelingen automatisch uit te voeren. Handelingen die je anders allemaal zelf zou moeten doen en waarvan je er sommige misschien zou vergeten.

Hoe zit zo'n domotica systeem eigenlijk in mekaar?

Een domoticasysteem houdt in dat aan de ene kant alle informatie van de toestellen wordt verzameld en, anderzijds, dat instructies worden gegeven aan een systeem, dat op zijn beurt bepaalde taken gaat uitvoeren. Hart van het gebeuren is een centraal systeem dat via een laagspanningsbekabeling alle informatie binnenkrijgt (wordt ook wel input genoemd). Op dit circuit zitten de bedieningsknoppen maar ook alle andere toestellen die gegevens verstrekken aan het systeem. Dit centrale systeem analyseert de gegevens en zorgt er dan voor dat de toestellen die moeten werken, op het gepaste moment elektrische stroom krijgen. M.a.w.: je hebt een dubbel bekabelingssysteem nodig: een laagspanningscircuit voor het transport van informatie en een circuit op 220V (volt) voor de werking van de toestellen.

Een praktisch voorbeeld: als je op de knop 'verlichting living' drukt, gaat dat signaal via het laagspanningsdeel naar de centrale eenheid. Die controleert de stand van de verlichting, voert dan het bevel uit en stuurt een signaal naar de elektronische eenheid, die ervoor zorgt dat via de 220V- bekabeling elektrische stroom naar de lamp gaat, waardoor die gaat branden.

Ben ik verplicht om meteen een compleet systeem te installeren?

Neen, dat is precies een van de grote voordelen van domoticasystemen: ze laten zich makkelijk aanpassen aan de veranderende eisen en leefomstandigheden. Ze kunnen alle elektrische toestellen in huis besturen, maar je hoeft niet van meet af aan het volledige pakket te installeren. Je kan dus beginnen met bijvoorbeeld een automatische besturing van de verwarming en de verlichting, en dit op een later tijdstip uitbreiden. Het laagspanningsgedeelte laat zich immers makkelijk uitbreiden. Voor het circuit op 220V is dat iets minder evident. Het geeft dezelfde problemen als de uitbreiding van een klassieke elektrische installatie: je moet immers kabels trekken vanaf het verdeelbord (zekeringkast) tot aan de nieuwe lamp of het nieuwe toestel.

Vooruitdenken is dus de boodschap. Als je verwacht dat je in een later stadium de zonneblinden, rolluiken, garagedeuren, buitenverlichting elektrisch wil laten functioneren, doe je er goed aan om al bij de installatie (of renovatie) van je elektrische systeem wachtbuizen te laten trekken. Dit zijn buizen in kunststof die in de muur of vloer verzonken zitten. Ze kunnen lange tijd ongebruikt blijven tot het moment van uitbreiding daar is en er in de buizen elektrische draden kunnen worden geplaatst. Op het moment van installatie betekenen de wachtbuizen nauwelijks een meerkost, later besparen ze je extra kosten (breek- en slijpwerk) en vooral veel ergernis en stof.

Opmerking: In Vlaanderen wordt domotica als energiebesparend beschouwd (onder bepaalde voorwaarden natuurlijk) en kan je er een (zeer beperkte) energiepremie voor krijgen. Meer inlichtingen vind je via de site www.energiesparen.be of via de site van het Vlaams Electro Innovatiecentrum.

(Meer info op http://www.knx.org)